W związku z wystąpieniem COVID-19 wprowadzono w Polsce nowy rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego – uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne („UPR”), które w ogólnym zarysie odpowiada instytucji „scheme of arrangement” obecnej między innymi w prawie angielskim. Jednakże istnieją istotne szczegóły nowych regulacji, które mogą mieć negatywne następstwa dla zagranicznych wierzycieli. W tym artykule wskazujemy najważniejsze uwagi, w jaki sposób zagraniczni wierzyciele mogą lepiej bronić swoich interesów.

Cechą szczególną nowej regulacji jest jej tymczasowy charakter związany z szacowanym przez ustawodawcę czasem oddziaływania negatywnych skutków ekonomicznych, których przyczyną jest rozprzestrzenianie się wirusa SARS-CoV-2. Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne może być stosowane począwszy od 24 czerwca 2020 r. (data wejście w życie ustawy) do dnia 30 czerwca 2021 r.

UPR – co to oznacza?

Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne zakłada przeprowadzenie restrukturyzacji z ograniczonym udziałem sądu, jednak pod nadzorem wybranego przez dłużnika doradcy restrukturyzacyjnego. Na podstawie zawartej umowy nadzorca układu kontroluje czynności dłużnika oraz zapewnia sprawny i zgodny z przepisami przebieg postępowania. Dłużnik wspólnie z nadzorcą układu przygotowuje propozycje układowe oraz przeprowadza procedurę zbierania głosów wierzycieli. Rozpoczęcie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego wymaga dokonania obwieszczenia w ogólnopolskim dzienniku urzędowym – Monitor Sądowy i Gospodarczy (MSiG).

Przebieg UPR zakłada krok po kroku:
1) zawarcie umowy z doradcą restrukturyzacyjnym, który będzie sprawował funkcję nadzorcy układu,
2) wyznaczenie dnia układowego (restrukturyzacją są objęte jedynie wierzytelności powstałe przed dniem układowym),
3) obwieszczenie w MSiG o wszczęciu restrukturyzacji – dzień opublikowania obwieszczenia jest dniem otwarcia restrukturyzacji,
4) przygotowanie propozycji układowych, przeprowadzenie głosowania wierzycieli i (po ewentualnym przyjęciu układu) złożenie wniosku o zatwierdzenie układu – jeśli w ciągu 4 miesięcy od dnia obwieszczenia do sądu nie wpłynie wniosek o zatwierdzenie układu, postępowanie umarza się z mocy prawa,
5) zatwierdzenie układu przez sąd – orzeczenie podlega zaskarżeniu,
6) po uprawomocnieniu się postanowienia o zatwierdzeniu układu – wykonanie układu.

Warunkiem skutecznego przeprowadzenia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego jest zatwierdzenie układu przez sąd restrukturyzacyjny. Odmowa zatwierdzenia układu oznacza niepowodzenie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego.

Najważniejsze skutki otwarcia UPR to:

• ochrona przed egzekucją i wykonaniem zabezpieczeń zarządzonych przez sąd
  Z dniem opublikowania obwieszczenia niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia. Ochrona dłużnika trwa do czasu zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego lub jego umorzenia, które następuje jeżeli w okresie 4 miesięcy od dnia publikacji nie zostanie złożony wniosek o zatwierdzenie układu.
• znaczenie dnia układowego
  Dzień układowy nie może przypadać wcześniej niż 7 dni przed złożeniem wniosku o dokonanie obwieszczenia i nie później niż 7 dni po dniu jego złożenia. Dzień układowy wyznacza zakres wierzytelności podlegających restrukturyzacji. Wierzytelności powstałe po dniu układowym powinny być na bieżąco regulowane przez dłużnika.
• ograniczenia w rozwiązywaniu niektórych umów
  Z dniem opublikowania obwieszczenia dłużnik uzyskuje ochronę (z pewnymi ograniczeniami) przed wypowiedzeniem m.in. umowy najmu, dzierżawy, kredytu, leasingu, ubezpieczeń majątkowych, czy umów rachunku bankowego, poręczeń, gwarancji lub akredytyw.
• ograniczenia w czynnościach dłużnika
  W toku uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik zostaje ograniczony w prawie zarządu majątkiem. Od dnia opublikowania obwieszczenia dłużnik może dokonywać wyłącznie czynności zwykłego zarządu, a na dokonanie czynność przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana jest zgoda nadzorcy sądowego.
• możliwość objęcia układem wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo
  Nie ma konieczności udzielenia zgody na objęcie układem wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo, jeżeli propozycje układowe przewidują pełne zaspokojenie wierzytelności (należności główne i uboczne) albo zaspokojenie w stopniu nie niższym niż to, które wierzyciel mógłby uzyskać z przedmiotu zabezpieczenia. Wierzyciele rzeczowi nie muszą głosować „za” układem, ale mogą zostać przegłosowani przez innych wierzycieli (co nie grozi im w „standardowej” sytuacji).
• zasady przyjęcia układu w UPR
  Zgodnie z ogólnymi zasadami postępowania o zatwierdzenie układu, dłużnik może zbierać głosy w trybie korespondencyjnym na kartach do głosowania, których wzór jest określany urzędowo. Nowe regulacje pozwalają także na przeprowadzenie głosowania nad układem na zgromadzeniu wierzycieli (w miejsce lub obok zbierania głosów w trybie korespondencyjnym). Oddanie głosu na zgromadzeniu wierzycieli może być przeprowadzone z wykorzystaniem elektronicznych środków komunikacji, w szczególności transmisji w czasie rzeczywistym. Do przyjęcie układu wymagana jest większość osobowa (więcej niż połowa wierzycieli) oraz większość kapitałowa (co najmniej 2/3 wszystkich wierzytelności). Przyjęcie układu stwierdza nadzorca w sporządzanym sprawozdaniu.

Najważniejsze potencjalne ryzyka dla zagranicznych wierzycieli

Jakkolwiek jest to nasze subiektywne zestawienie, to warto pamiętać, iż UPR prowadzone przez dłużnika z siedzibą w Polsce, może rodzić następujące problemy dla zagranicznych wierzycieli:

a) ryzyko bezskutecznego wypowiedzenia umowy przez wynajmującego, kredytodawcę, leasingodawcę, ubezpieczyciela lub licencjodawcę, którzy mają siedzibę za granicą, w sytuacji gdy druga strona umowy w międzyczasie dokonała obwieszczenia w MSiG o otwarciu UPR (wymagane jest zezwolenie nadzorcy układu) – nawet, jeśli dotyczy to, na przykład, nieruchomości poza granicami Polski, którą wynajmuje polska spółka (będąca w trakcie UPR) ,
b) utrudnione możliwości poważania skutków obwieszczenia w MSiG przez wierzycieli zagranicznych – problemy dla wierzycieli bez bieżącego dostępu do bazy obwieszczeń w MSiG,
c) automatyczne zawieszenie egzekucji i wykonania zabezpieczeń zarządzonych przez sąd – przepisy przewidują zawieszenie takich postępowań z mocy prawa, także wtedy, gdy dotyczą zagranicznego wyroku lub postanowienia sądu o zabezpieczeniu,
d) możliwość objęcia układem wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo bez wiedzy wierzyciela zagranicznego – wierzyciele rzeczowi mogą zostać zaskoczeni tym, że są objęci układem i mogą zostać w takim układzie przegłosowani,
e) możliwość przegłosowania układu przez wierzycieli pozostających w faktycznym porozumieniu z dłużnikiem,
f) możliwość dowolnego wyboru dnia układowego przez dłużnika, który wyznacza zakres wierzytelności podlegających restrukturyzacji,
g) ograniczona odpowiedzialność dłużnika za otwarcie UPR w złej wierze.